وحدت حوزه و دانشگاه با پیوند دانش دانشگاهی و معرفت حوزوی
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی چهارمحال‌وبختیاری، حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری، مدرس دانشگاه ادیان و مذاهب قم و مبلغ حوزه علمیه، روز ۳۰ آذرماه در همایش مجازی «وحدت حوزه و دانشگاه» که به همت سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی استان و با حمایت و مشارکت مرکز فرهنگی - دانشجویی امام، ولایت فقیه و انقلاب اسلامی جهاد دانشگاهی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه استان برگزار شد، با بیان اینکه وحدت حوزه و دانشگاه تنها وحدت دو نهاد نیست، اظهار کرد: مجموعه اتفاقاتی که به‌صورت شکلی مثلا با تبادل استاد یا تحصیل طلبه در دانشگاه و تحصیل دانشجو در حوزه و ... در حال رقم خوردن است، تنها وحدت شکلی را محقق می‌کند حال آنکه وحدت حوزه و دانشگاه باید در عمق شکل بگیرد و اتفاق مبنایی رخ دهد.
وی ادامه داد: اتفاق مبنایی این است که در وحدت حوزه و دانشگاه، پیوند دانش دانشگاهی و معرفت حوزوی شکل بگیرد و تا زمانی که آنچه طلبه در حوزه فرا می‌گیرد و دانشجو در دانشگاه می‌آموزد همگن و همسو نباشند، تنها وحدت شکلی رخ خواهد داد لذا آنچه باید به‌عنوان بستر و مبنا مورد توجه قرار گیرد، بستر معرفتی و دانشی است.
جهانگیری با بیان اینکه دانش (science) و معرفت (knowledge) باید به هم پیوند بخورند، تصریح کرد: حوزه‌های علمیه وقتی رسالت خود را الهیات به معنای فقه، اصول، تفسیر، فلسفه و کلام می‌دانند، نباید الهیات ارائه شده آنان ایزوله شده از نیازهای جامعه و دانش باشد. باید نزاع قدیمی که برخی میان علم و دین راه می‌اندازند حل شود تا بحث مبنایی پیوند دانش و معرفت به خوبی تبیین شود.
این مدرس حوزه و دانشگاه بیان کرد: علم و دانش به دنبال کشف رازها و حقیقت‌های جاری در هستی است و به اختراع و اکتشاف در لایه‌های پنهان در هستی و کشف راه‌حل‌های جدید است؛ دین نیز به دنبال ارائه همین حقایق است و خدا گاه با زبان تکوین یعنی خلق هستی و گاه با زبان تشریع یعنی دین، تجلی یافته است. آنچه خداوند در قرآن کریم در حرف و کلام آورده همان حقیقتِ جاری است و آنچه در حقیقت جاری است، همان وحی خداست و این دو جدای از هم نیستند. آنچه علم از تکوین کشف می‌کند چیزی ضد دین نیست و آنچه دین می‌گوید همان چیزی نیست که در تکوین جاریست و علم آن‌را کشف می‌کند حال آنکه این دو باید همسو باشند تا تجلی الله در هستی را بروز دهند.
جهانگیری گفت: باید دید تشریع و تکوین چقدر همگن هستند، دین چیزی را گفته که هستی نتوانسته آن‌را تحمل و اجرا کند، پیداست که دین به خطا رفته و گاه هستی به مسیری رفته که فریاد دین و صدای دینداران بلند شده است.
پیوند زبان تشریع و زبان تکوین
این مبلغ حوزه علمیه تأکید کرد: زمانی می‌توان از وحدت حوزه و دانشگاه سخن گفت که پیش از هر چیز، بستر اصلی دانش معرفتی و تشریع و علم یعنی تکوین را در برابر هم قرار ندهیم چرا که هر دو حقیقت هستی را برای بشر آشکار می‌کنند. تکوین و تشریع دو اقیانوس معرفتی جدا از هم هستند که نباید بر هم خصومت کنند بلکه باید در کنار هم قرار بگیرند تا دُر و مرجان را به بشریت هدیه دهند و به مصداق آیات شریفه «مَرَ‌جَ الْبَحْرَ‌یْنِ یَلْتَقِیَانِ بَیْنَهُمَا بَرْ‌زَخٌ لَّا یَبْغِیَانِ» (الرحمن/ ۱۹ و ۲۰) در مقابل هم قرار نمی‌گیرند بلکه در کنار هم هستند و حاصل آن تولید لؤلو و مرجان است که مسئله بشر امروز را حل کند، «یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ» (الرحمن/۲۱).
جهانگیری با بیان اینکه خداوند با دو زبان تکوین و تشریع با ما سخن گفته است، ادامه داد: اینها دو روی یک سکه هستند و قرآن کریم گاه از تکوین (world) با عنوان کلمه (word) یاد می‌کند و زبان تشریع را به زبان تکوین متصل می‌کند. لذا الهیات حوزوی و دانش دانشگاهی باید به همدیگر متصل باشند، حوزه نمی‌تواند الهیات را تنها ناظر به مباحث متافیزیک بداند.
مدرس دانشگاه ادیان و مذاهب قم با اشاره به دیدگاه شهید مطهری در خصوص ماوراءالطبیعه و تعریف آن، گفت: این متفکر قائل کژتابی و گمراهی به وجود آمده است و بیان مىکند که گمان می‌شود بحث مابعدالطبیعه هیچ ارتباطی به طبیعت ندارد و جدا از آن است، اشتباه تاریخی از آنجا نشأت می‌گیرد که مابعدالطبیعه به ماوراءالطبیعه ترجمه شده و اذهان را از موضوع منحرف کرده است. لذا مباحثی نظیر الهیات، معاد، فلسفه و خداشناسی را ذیل مبحث ماوراءالطبیعه قرار دادند تا ارتباطی به طبیعت نداشته باشد که این اشتباه محض سبب شد الهیات به‌عنوان مبحثی ورای طبیعت، از ساحت جامعه دور و فقط در حوزه‌ها محدود شود، اگر چه تا پیش از انقلاب اسلامی بیان همین مباحث متافیزیک نیز در حوزه‌ها ممنوع بود و علوم حوزوی تنها به فقه و اصول محدود می‌شد.
جهانگیری بیان کرد: هنر و دستاورد بزرگ انقلاب این است که دانش‌های ایزوله شده از حوزه علمیه را دوباره به مهد خودشان بازگرداند و این امر ظرفیت وحدت با دانشگاه را به حوزه اعطا می‌کند، لذا دانش مطالعه شده در حوزه باید با معرفت تکوینی پیوند بخورد و ماوراءالطبیعه نباشد بلکه مابعدالطبیعه و در پیوند با طبیعت باشد؛ تئولوژی و معارف‌پژوهی حوزه باید با جامعه گره بخورد.
این مبلغ حوزه علمیه گفت: دانشگاه‌های ما می‌توانند پیشرو و حتی پیشران در جهان باشند، مدل دانشگاه‌های باید این باشد که دین را در دُگماها و عقاید متعصبانه نبینند بلکه دین یک رهیافت در زندگی و هستی است، دانشگاه‌ها باید در کنار نگاه علمی و دانشی به هستی، عینک دین را نیز به چشم بزنند تا شاهد انقلاب علمی در دانشگاه‌ها باشیم و به جای تقلید از مدل‌های فرسوده، پیشرو و پیشران باشند و الهیات را حرکت بدهند و از آن حرکت بگیرند، در این صورت می‌توان از وحدت حوزه و دانشگاه سخن گفت.